Đó là mong mỏi của các hộ kinh doanh cũng như chuyên gia khi xóa bỏ thuế khoán chuyển sang thuế kê khai từ 1-1-2026.

Theo cơ quan thuế, dự kiến cuối tháng 11-2025 sẽ có cổng cho hộ kinh doanh thử nghiệm kê khai thuế trước khi áp dụng - Ảnh: Q.ĐỊNH

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến góp ý cho dự thảo thông tư hướng dẫn việc ghi sổ kế toán của các hộ và cá nhân kinh doanh. Chế độ ghi sổ kế toán được chia theo quy mô doanh thu.

Cơ chế kế toán theo quy mô doanh thu

Cụ thể, với doanh thu hằng năm từ 200 triệu đồng trở xuống, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh (gọi tắt là HKD) phải thực hiện sổ chi tiết doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ gồm ngày tháng tương ứng giao dịch và số tiền.

Với doanh thu hằng năm trên 200 triệu đến 3 tỉ đồng, HKD căn cứ phương pháp nộp thuế giá trị gia tăng (VAT) và thuế thu nhập cá nhân (TNCN) để thực hiện kế toán theo 1 trong 2 trường hợp. Cụ thể: trường hợp nộp thuế VAT và TNCN theo tỉ lệ phần trăm trên doanh thu, HKD ghi số hiệu, ngày tháng của hóa đơn bán hàng, doanh thu tương ứng với số tiền bán hàng, mức thuế VAT, TNCN và số thuế phải nộp.

Trường hợp nộp thuế VAT theo phương pháp khấu trừ và thuế TNCN theo tỉ lệ phần trăm trên doanh thu, HKD thực hiện theo hai sổ gồm: sổ theo dõi nghĩa vụ thuế VAT (ghi số hiệu, ngày tháng của hóa đơn VAT, số thuế VAT đầu vào, số thuế VAT đầu ra, được hoàn, được khấu trừ, số thuế phải nộp...) và sổ chi tiết doanh thu bán hàng hóa dịch vụ (doanh thu, mức thuế suất tương ứng với số tiền bán hàng, mức thuế suất và số thuế phải nộp).

Với doanh thu hằng năm trên 3 tỉ đồng, HKD sẽ căn cứ vào phương pháp nộp thuế VAT, TNCN để thực hiện kế toán theo 1 trong 2 trường hợp. Trường hợp nộp thuế VAT theo tỉ lệ phần trăm trên doanh thu và thuế TNCN trên thu nhập tính thuế thì cần thực hiện hai sổ gồm: sổ chi tiết doanh thu, chi phí (ngày tháng, doanh thu, chi phí hợp lý, chênh lệch lãi, lỗ) và sổ chi tiết doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ.

Trường hợp HKD nộp thuế VAT theo phương pháp khấu trừ và thuế TNCN trên thu nhập tính thuế thì phải thực hiện bốn sổ kế toán gồm: sổ theo dõi nghĩa vụ thuế VAT; sổ chi tiết doanh thu, chi phí; sổ chi tiết vật liệu, dụng cụ, sản phẩm, hàng hóa; sổ chi tiết tiền. "Riêng sổ chi tiết tiền, HKD phải mở sổ chi tiết tiền để theo dõi tình hình thu chi bằng tiền mặt (thu, chi, tồn) hoặc tiền gửi ngân hàng (gửi vào, rút ra, số dư)", Bộ Tài chính hướng dẫn.

Cơ chế kế toán nên thật đơn giản

Chị Nguyễn Thị Phượng, HKD cửa hàng thuốc trên phố Phan Đình Giót (Hà Nội), cho biết có xem kỹ dự thảo thông tư và thấy khá băn khoăn. Với doanh thu năm đạt khoảng 800 triệu đồng, cửa hàng có đến gần 100 mặt hàng. Việc phải kê khai số hiệu hóa đơn ngày bán, số lượng đơn hàng, giá tiền, số thuế, mức thuế suất, doanh thu... từng mặt hàng sẽ mất rất nhiều thời gian.

Nên khi HKD đã xuất hóa đơn điện tử rồi thì doanh thu đã rất rõ. Hộ chỉ cần căn cứ vào doanh thu và mức thuế suất, tiền thuế để nộp thuế.

Về băn khoăn này, đại diện Sapo, nhà cung cấp giải pháp phần mềm hóa đơn, kế toán, cho biết phần mềm sẽ tính thuế trên doanh thu tương ứng. HKD chỉ cần nhập thông tin về từng mặt hàng gồm đơn giá, mức thuế suất...

Đồng tình với việc chia cơ chế kế toán theo quy mô doanh thu, bà Hoàng Thị Hảo, đại lý thuế H&H (Hải Phòng), đề nghị cơ chế sổ sách kế toán đối với HKD phải thật đơn giản. Bởi thực tế, nhiều hộ chỉ có một người, vừa nhập hàng, bán hàng, vừa kê khai sổ sách... Nên với những hộ có quy mô dưới 1 tỉ đồng và xuất hóa đơn điện tử rồi mà nộp thuế theo tỉ lệ phần trăm doanh thu thì chỉ cần một loại sổ kê khai gồm doanh thu và số thuế phải nộp là đủ.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, bà Lê Thị Duyên Hải, Phó tổng thư ký Hội Tư vấn thuế Việt Nam, cho rằng quan trọng nhất với HKD là sổ doanh thu, hoàn toàn dựa trên hóa đơn chứng từ. Với phần mềm tích hợp, doanh thu hiện lên rất rõ ràng và minh bạch.

"Với HKD có doanh thu dưới 3 tỉ đồng, thực hiện theo phương pháp tính thuế là tỉ lệ phần trăm trên doanh thu thì chỉ cần sổ doanh thu. Với các hộ có quy mô lớn hơn thì nên khuyến khích áp dụng sổ chi phí. Về bản chất, sổ mua vào là quản lý đầu vào. Nên đầu vào sẽ lên một sổ. Đến cuối tháng, cuối quý khi kê khai thì mới tính doanh thu trên một tờ khai.

Còn nếu sổ này mà thiết kế từng mặt hàng với từng dòng tiền, mức thuế suất, số tiền thuế thì không hợp lý. Tôi cho rằng khi thông tư được ban hành, cơ chế kế toán với HKD sẽ rất đơn giản, nhằm tạo thuận lợi để nhiều hộ tự kê khai thuế", bà Hải kỳ vọng.

Đề nghị "nới" cho hộ có doanh thu dưới 200 triệu đồng/tháng

Công ty TNHH kế toán và tư vấn thuế Trọng Tín vừa góp ý sửa đổi thông tư hướng dẫn chế độ kế toán cho HKD.

Theo góp ý này, không nên quy định sổ đối với trường hợp HKD có doanh thu dưới mức không chịu thuế (200 triệu đồng) để tạo thuận lợi cho người nộp thuế cũng như không tạo áp lực tăng thủ tục hành chính và tăng chi phí tuân thủ theo tinh thần tại nghị quyết 66 và nghị quyết 68.

Tuy nhiên, trường hợp bắt buộc HKD thuộc đối tượng này phải thực hiện sổ kế toán thì việc quy định sổ doanh thu với HKD là cần thiết để đảm bảo tăng tính minh bạch và gia tăng quản trị đối với HKD trên cơ sở khuyến khích tự nguyện mở sổ kế toán chi tiết cho phù hợp với đặc thù cũng như yêu cầu quản lý.

Ngoài ra, theo góp ý của Công ty Trọng Tín, cần khuyến khích HKD mở các sổ chi tiết doanh thu theo nhu cầu thay vì chỉ yêu cầu bắt buộc sổ doanh thu như dự thảo. Song song đó cần quy định đơn giản hóa các thao tác ghi chép để "nhẹ gánh" cho HKD.

"Việc quy định ghi chép số thuế VAT và số thuế TNCN trên sổ kế toán như dự thảo thông tư sẽ phát sinh thủ tục hành chính không cần thiết...", Công ty Trọng Tín nêu ý kiến.

Bên cạnh đó, theo góp ý này, hiện nay hạ tầng công nghệ thông tin ngành thuế đã hiện đại hóa cho phép tra cứu thuận tiện và chính xác nghĩa vụ thuế trên: Etax mobile và VNeID... Do đó, không cần thiết phải quy định sổ kế toán về nghĩa vụ ngân sách.

* Ông Mai Sơn (Phó cục trưởng Cục Thuế - Bộ Tài chính):

Sẽ có cổng thử nghiệm kê khai thuế cho HKD

Ông Mai Sơn (Phó cục trưởng Cục Thuế - Bộ Tài chính)

Từ trước đến nay, các HKD vẫn ghi chép nhập hàng, bán hàng, hàng tồn, đơn giá... Nên cơ quan thuế sẽ phối hợp với các nhà cung cấp giải pháp phần mềm để hỗ trợ HKD có thể ghi chép trên thiết bị điện tử một cách đơn giản nhất.

Tức là đơn giản nhất công tác kế toán để ra được doanh thu, chi phí, tiền thuế...

Dự kiến cuối tháng 11 này, cơ quan thuế sẽ lên cổng kê khai tính thuế doanh thu để bà con thao tác thử nghiệm trước khi áp dụng.

Nhất là với các hộ doanh thu trừ chi phí, hệ thống ngành thuế sẽ có tờ khai gợi ý về nghĩa vụ thuế. Và từ 1-1-2026, ngành thuế sẽ có cổng kê khai chính thức để HKD kê khai và nộp thuế.

(nguồn: tuoitre.vn)